در دهه اخیر، با پیشرفت روز افزون فناوری‌ها، بازار ارز دیجیتال به عنوان یکی از مهم‌ترین و پویاترین بازارهای مالی جهان در مرکز توجه قرار گرفته است. این بازار، با ورود میلیون‌ها سرمایه‌گذار از سرتاسر جهان، به یکی از بزرگترین بخش‌های معاملات مالی در دنیا، تبدیل شده است. بازار ارزهای دیجتال، به نسبت سایر بازارهای مالی، ریسک بیشتری دارد. به عنوان مثال افزایش قیمت بیت‌کوین تا ۱۰ درصد در روز، یک مساله کاملا عادی است و اصلا غیرمنتظره نیست. در این محیط پر تنش و پیچیده، دو مفهوم اساسی به نام‌های مارجین (margin) و اسپات (spot)، در معاملات ارز دیجیتال وجود دارند که باعث تفاوت میان معاملات می‌شوند. مارجین و اسپات، دو رویکرد مختلف در معاملات ارز دیجیتال هستند. سوالی مهمی که در اینجا مطرح می‌شود، این است که، فرق مارجین و اسپات در معاملات ارز دیجیتال چیست؟
ممکن است سوالات دیگری برای شما نیز به وجود آید، از جمله: آیا بهتر است از مارجین استفاده کنیم و معاملات را با دارایی‌های کمتر انجام دهیم یا اینکه از اسپات به عنوان یک روش فوری برای معاملات، استفاده کنیم؟
آیا مارجین یک راه موثر برای افزایش سرمایه در بازار ارز دیجیتال است؟ آیا اسپات بهترین روش برای معاملات فوری و مستقیم است؟ این سؤالات و بسیاری دیگر، در این مقاله مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت تا ماهیت و تأثیرات عمده این دو رویکرد در معاملات ارز دیجیتال به روشی روشن و واضح برای خواننده تشریح شوند. در این مقاله، ما قصد داریم به طور دقیق و کامل به بررسی دو مفهوم اسپات و مارجین در بازار ارزهای دیجیتال و تفاوت میان اسپات و مارجین بپردازیم. ابتدا باید با هر یک از این دو مفهوم آشنا شویم و سپس به بیان تفاوت میان آن‌ها بپردازیم.
معاملات مارجین (Margin Training) در بازار ارزهای دیجیتال چیست؟
مارجین (Margin)، در معاملات ارز دیجیتال به میزان وجه یا دارایی اشاره دارد که شما به عنوان سرمایه‌گذار باید در اختیار داشته باشید تا بتوانید معاملات را در بازار انجام دهید. این مبلغ، به عنوان یک نوع تضمین برای تحمل ریسک معاملات استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، مارجین یک نوع وثیقه یا سپرده‌ای است که شما به عنوان سرمایه‌گذار باید در حساب خود نگه دارید تا بتوانید معاملات ارز دیجیتال را انجام دهید.
استفاده از مارجین به شما این امکان را می‌دهد که مقدار بیشتری از دارایی‌های خود را در معاملات وارد کنید، همچنین سودهای ممکن را افزایش دهید، اما در عین حال احتمال ضرر را نیز بالا می‌برد. اگر که بازار نزولی شود، ممکن است از مارجین شما بیشتر از مقداری که در اختیار دارید کم شود و شما مجبور به پرداخت وجه اضافی به عنوان مارجین شوید و در غیر این صورت معامله بسته می‌شود.
در واقع، می‌توان گفت معاملات مارجین نوعی شرط‌بندی روی پیش‌بینی قیمت‌ها محسوب می‌شوند. در این نوع از معاملات، برای انجام یک معامله، نیاز نیست که همه سرمایه مورد نیاز را داشته باشید، بلکه با داشتن بخشی از کل سرمایه می‌توانید باز هم معامله را انجام دهید.
اکثر صرافی‌ها تا حداکثر ۲۰ برابر سرمایه اولیه خودتان به شما اجازه خرید می‌دهند. به این کار، اصطلاحا اهرم یا لوریج (Leverage) گویند. یعنی در صورتی که شما بخواهید معامله‌ای را انجام دهید اما موجودی حساب شما کمتر از مقدار معامله باشد، صرافی تا حدود ۲۰ برابر موجودی، به شما اهرم یا لوریج می‌دهد و شما می‌توانید با این مبلغ، معامله موردنظر خود را انجام دهید. برخی از صرافی‌ها، حتی تا ۱۰۰ برابر موجودی نیز لوریج می‌دهند.
مثال معاملات مارجین
این مساله را با ذکر یک مثال توضیح می‌دهیم. فرض کنید شما ۱۰۰۰ دلار دارید و می‌خواهید بیت‌کوین خریداری کنید. اگر نرخ بیت‌کوین ۱۰۰۰۰ دلار باشد، در حالت عادی شما تنها می‌توانید یک دهم بیت‌کوین خریداری کنید. اما با استفاده از مارجین، شما می‌توانید با همین سرمایه ۱۰۰۰ دلاری، و با لوریج ۱۰، از صرافی موردنظرتان تا سقف ۱۰۰۰۰ دلار بیت‌کوین خریداری کنید. در این حالت ۱۰۰۰ دلار، سرمایه اولیه خودتان است و ۹۰۰۰ دلار، مبلغی است که از صرافی قرض گرفته‌اید.
این به شما اجازه می‌دهد که با یک مقدار کمتر از دارایی‌های خود، در معاملات با مقدار بیشتری شرکت کنید. اگر ارزش بیت‌کوین افزایش یابد، سود شما نیز افزایش می‌یابد. اما اگر ارزش بیت‌کوین کاهش یابد، خسارت شما نیز افزایش خواهد یافت و ممکن است میزان مارجین نیز به بدهی‌ای که شما باید پرداخت کنید اضافه شود.
معاملات اسپات (Spot Training) در بازار ارزهای دیجیتال چیست؟
در معاملات ارز دیجیتال، اصطلاح اسپات (Spot) به معاملاتی اشاره دارد که در آن، ارزهای دیجیتال مختلف به صورت فیزیکی خریده نمی‌شوند. به عبارت دیگر، در معاملات اسپات، شما واقعاً ارز دیجیتال را خریداری یا به فروش نمی‌رسانید، بلکه معامله در زمانی انجام می‌شود که تسویه فوری صورت می‌گیرد، به عنوان مثال، در آن زمان که معامله‌گران موافقت می‌کنند. معاملات اسپات، همانند خرید و فروش مستقیم دارایی‌ها، مانند خرید یک کالا یا ارز، هستند.
به عنوان مثال، فرض کنید شما می‌خواهید یک بیت‌کوین با قیمت ۳۰۰۰۰ دلار بخرید و این معامله به صورت اسپات انجام شود. در این صورت، شما نیازی به داشتن بیت‌کوین در کیف پول دیجیتال خود ندارید. شما صرفاً توافق می‌کنید که ۳۰۰۰۰ دلار پرداخت کنید و در مقابل، بیت‌کوین به حساب شما منتقل می‌شود. این معامله فوری انجام می‌شود و شما بلافاصله به عنوان مالک بیت‌کوین ثبت می‌شوید. در این حالت، مبلغی بیش از ارزش کالا، پرداخت نمی‌کنید؛ مگر مبلغ جزیی که برای کامزد معاملات در صرافی‌ها کسر می‌شود.
اسپات یا فیوچر؟
اسپات مخالف مفهوم معاملات فیوچر (آینده) است که در آن، معاملات برنامه‌ریزی شده و در آینده‌ای مشخص انجام می‌شوند. در معاملات آینده، ارزهای دیجیتال در زمان‌های مشخصی خریداری یا به فروش می‌رسانند، که می‌تواند در زمان‌های مختلف انجام شود و تا آن زمان انجام معامله قطعی نیست. اما در معاملات اسپات، تسویه و انتقال دارایی فوری است و معامله‌گران بلافاصله به تبادل دارایی می‌پردازند.
کال مارجین (Marging Call) یا لیکویید شدن (Liquid) در بازار ارزهای دیجیتال چیست؟
کال مارجین یا لیکویید شدن در بازار ارزهای دیجیتال به وضعیتی گفته می‌شود که در آن ضرر شما از میزان سرمایه اولیه شما بیشتر باشد. در این حالت، صرافی میزان وثیقه خود را برمی‌دارد و حساب شما صفر می‌شود در این حالت صرافی معامله را می‌بندد.
اجازه دهید این مفهوم را با یک مثال ساده توضیح دهیم. فرض کنید شما ۱۰۰ دلار سرمایه اولیه دارید، برای خرید کالایی به ارزش ۱۰۰۰ دلار، ۹۰۰ دلار از صرافی قرض می‌گیرید. حال اگر شما ضرر کنید و مبلغ کالا افت کند، به عبارتی مبلغ کالا به حدود ۹۰۰ دلار نزدیک شود. یعنی به بیان ساده‌تر، میزان ضرر شما به ۱۰۰ دلار (برابر با سرمایه اولیه) نزدیک شود. در این حالت، صرافی یک پیام هشدار به شما می‌دهد و از شما می‌خواهد که به میزان وثیقه خود اضافه کنید. اما اگر شما این پیام را نادیده بگیرید و برای افزایش موجودی اقدام نکنید. در این صورت، صرافی برای اینکه سرمایه خود را از دست ندهد، کل سرمایه شما را صفر می‌کند و معامله را می‌بندد. به این حالت لیکویید شدن یا کال مارجین گویند.
تفاوت میان معاملات مارجین و اسپات چیست؟
اگر بخواهیم به بیان ساده، تفاوت میان مارجین و اسپات را در معاملات ارزهای دیجیتال بیان کنیم. می‌توان گفت در معاملات اسپات، هنگام انجام معامله، شما باید کل مبلغ معامله را در حساب خود داشته باشید. معاملات در این حالت با قیمت لحظه‌ای انجام می‌شوند. یعنی اگر شما می‌خواهید ارزی خریداری کنید، باید قیمت کل ارز را در حساب خود داشته باشید و در لحظه خرید این هزینه را پرداخت کنید. اما در معاملات مارجین، شما نیاز نیست که همه پول را در لحظه در حساب خود داشته باشید. می‌توانیدبا داشتن برخی از پول، این پول را به عنوان وثیقه در حساب صرافی خود نگه دارید، و مابقی مبلغ را از صرافی قرض بگیرید و در نهایت معامله خود را با این پول انجام دهید.
اصلی‌ترین تفاوت معاملات اسپات و مارجین
شاید بتوان گفت اصلی ترین تفاوت معاملات اسپات و مارجین در این است که در معاملات مارجین، احتمال ضرر و از دست رفتن کل سرمایه، وجود دارد. به عبارتی شما در این نوع از معاملات می‌توانید بخشی از پول رو از صرافی قرض بگیرید و در صورت موفقیت آمیز بودن معامله، سود بیشتری به دست بیارید. اما به همان اندازه هم احتمال دارد که شما کل سرمایه خود را از دست بدهید.
به عبارتی در معاملات اسپات، احتمال اینکه شما کل سرمایه خود را از دست بدهید وجود ندارد، اما در معاملات مارجین این احتمال وجود دارد.
جمع بندی فرق ماجرین و اسپات
تفاوت میان معاملات اسپات و معاملات مارجین، تفاوتی بسیار کلیدی و مهم است. از این رو، در بازار ارزهای دیجیتال اصولا ۲ سبک معامله داریم. نمی‌توانیم به طور قطع بگوییم که کدامیک از سبک‌ها بهتر است. اما، به طور کلی معاملات مارجین، ریسک بیشتری به نسبت معاملات اسپات دارند.
در معاملات اسپات، برای خرید یک کالا شما باید کل مبلغ موردنظر را در حساب خود داشته باشید و همزمان با خرید کالا، مبلغ را پرداخت کنید. اما، در معاملات مارجین نیاز نیست کل مبلغ را در حساب خود داشته باشید. به عبارتی، شما می‌توانید سرمایه اولیه خود را به عنوان وثیقه در صرافی قرار دهید و مابقی مبلغ موردنیازتان را از صرافی قرض بگیرید. در معاملات مارجین، احتمال سود شما بیشتر خواهد بود.
اصلی‌ترین تفاوت میان معاملات اسپات و مارجین این است که، در معاملات اسپات برخلاف معاملات مارجین، احتمال صفر شدن موجودی وجود ندارد. یعنی ممکن است شما ضرر سنگینی را متحمل شوید، اما موجودی شما هرگز صفر نخواهد شد.
بسیاری از اقتصاددانان معتقد هستند که معاملات مارجین، میزان سود و ضرر را به هم ریخته است و اساسا این بازار، نباید وجود داشته باشد.
