شاخص ترس و طمع چیست و آن را از کجا بررسی کنیم؟

شاخص ترس و طمع یا Fear and Greed INDEX راهی برای سنجیدن حرکات بازار سهام و ارزهای دیجیتال است. این شاخص احساسات سرمایه‌گذاران و معامله‌گران ارزهای دیجیتال را از ترس شدید تا طمع شدید طبقه‌بندی می‌کند و به آن امتیاز می‌دهد. بسیاری از تریدرهای ارز دیجیتال از شاخص ترس و طمع استفاده می‌کنند تا زمان مناسب ورود به بازار و خروج از آن را پیدا کنند. در ادامه، به شما خواهیم گفت که شاخص ترس و طمع چیست، نحوه عملکرد آن چگونه است و چگونه از آن می‌توانیم در معاملات خود استفاده کنیم.

ترس و طمع در بازار ارزهای دیجیتال

در زبان کریپتوکارنسی، اصطلاح فاد (ترس، عدم اطمینان و شک) عبارتی است که اطلاعات نادرست یا تبلیغات منفی در مورد یک دارایی، پلتفرم یا پروژه ارز دیجیتال را نشان می‌دهد. چنین اطلاعاتی برای یکی از اصلی‌ترین احساسات انسانی یعنی ترس جذابیت دارد.

ترس معمولاً با روند نزولی بازارها یا کاهش ارزش دارایی‌ها مرتبط است. فاکتورهایی از جمله عوامل کلان اقتصادی مانند تورم و رکود، عوامل مربوط به دارایی‌ها مانند کاهش ارزش دارایی‌های خاص مثل نفت و یا ایجاد فشار منفی بر روی یک پروژه کریپتو می‌توانند این ترس را ایجاد کنند.

در مقابل، زمانی که حرص و طمع احساس غالب در بازار است، فعالان بازار تمایل دارند دارایی‌های بیشتری را جمع کرده و سعی می‌کنند که موقعیت‌ها و فرصت‌های بالقوه را از دست ندهند. این زمانی اتفاق می‌افتد که بازار و دارایی‌ها روند صعودی داشته باشند. طمع معمولاً با نوعی دیگری از ترس همراه است که با عنوان فومو (ترس از دست دادن) شناخته می‌شود. در این حالت، فعلان بازار ترس از آن دارند که فرصت‌های کسب سود بالقوه را از دست بدهند.

شاخص ترس و طمع چیست؟

شاخص Fear and Greed در اصل یک شاخص بازار کلیدی است که توسط CNN Money در سال 2012 برای سنجش اینکه چگونه احساسات ترس و طمع بر بازار سهام تأثیر می‌گذارند، ایجاد شد. هدف از ایجاد شاخص ترس و طمع، سنجش ارزش ذاتی بازارها یا دارایی‌ها بود؛ آیا دارایی خاصی به دلیل طمع بالاتر از ارزش ذاتی آن معامله می‌شود یا به دایل ترس کمتر از آنچه که باید؟

شاخص ترس و طمع درجه‌بندی مختلفی دارد که از «ترس شدید» تا «طمع شدید» متغیر است  و با عددی بین صفر تا صد نشان داده می‌شود. این شاخص برای سنجش میزان ترس و طمع در بازارهای سهام، متکی بر چند عامل است. با وجود این، برخی از این عوامل در بازار ارزهای دیجیتال که از بسیاری جهات منحصربه‌فرد است، قابل اجرا نیستند.

شاخص ترس و طمع ارزهای دیجیتال

با ایجاد برخی تغییرات، شاخص جداگانه‌ای برای سنجش میزان ترس و طمع فعالان بازار ارزهای دیجیتال ایجاد شد. چندین شاخص متعاقباً برای کریپتو توسعه یافته‌اند، مانند شاخصی که توسط وبسایت Alternative.me ارائه شده است و از میانگین وزنی منابع داده مختلف برای تعیین مقدار این شاخص استفاده می‌کند. این منابع داده عبارتند از:

• نوسانات (25 درصد) – نوسانات فعلی بازار و مقدار میانگین در مقایسه با 30 و 90 روز گذشته؛ هر چه نوسانات بازار بالاتر باشد، یعنی ترس بیشتری در میان معامله‌گران و سرمایه‌گذاران وجود دارد.
• حرکت/حجم بازار (25 درصد) – مقایسه حجم خرید و فروش با 30 و 90 روز گذشته؛ حجم خرید بالاتر در مقایسه با گذشته نزدیک به معنی حرص و طمع بیشتر است.
• رسانه‌های اجتماعی (15 درصد) – ابراز علاقه‌مندی به ارزهای دیجیتال در رسانه‌های اجتماعی و حجم تعاملات در این رسانه‌ها و احساسات کلی فعالان بازار کریپتو.
• نظرسنجی‌ها (15 درصد) – نظرسنجی از کاربران و سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال.
• دامیننس یا تسلط (10 درصد) – افزایش دامیننس یا تسلط بیت کوین بر بازار معمولاً نشانه ترس است.
• ترند (10 درصد) – ترندهای جستجوی گوگل؛ هر چه جستجوی بیشتری برای ارزهای دیجیتال وجود داشته باشد، به معنی حرص و طمع بیشتر است.

حالات مختلف شاخص Fear and Greed

چنانکه اشاره شد، شاخص Fear and Greed دارای حالات مختلفی است. قرار گرفتن این شاخص در پایین‌ترین قسمت نشانه اوج ترس در بازار است، در حالی که در سمت مقابل، اوج طمع قرار دارد. این شاخص به طور مرتب بر اساس محاسبات و منابع داده مختلف که در بالا اشاره کردیم، به‌روز می‌شود تا مقادیر فعلی و همچنین سوابق تاریخی را نشان دهد.

این شاخص یک مقدار عددی و همچنین، تفسیر مربوط به آن را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، شاخص ترس و طمع می‌تواند بر روی عدد 27 (ترس) یا 85 (طمع شدید) قرار داشته باشد. به طور کلی، حالات مختلف در شاخص F&G شامل چهار دسته‌بندی است که عبارتند از:

• بازه 0 تا 24: ترس مطلق در بازار
• بازه 25 تا 49: همچنان ترس در بازار وجود دارد
• بازه 50 تا 74: طمع فعالان بازار
• بازه 75 تا 100: طمع مطلق در بازار

استفاده از شاخص F&G

شاخص ترس و طمع به عنوان یکی از چندین شاخص مختلفی در نظر گرفته می‌شود که معامله‌گران ارزهای دیجیتال در فرآیند تصمیم‌گیری خود از آن استفاده می‌کنند. درک این نکته مهم است که یک شاخص به تنهایی ممکن است برای تصمیم‌گیری آگاهانه کافی نباشد و شاخص Fear and Greed نیز از این قاعده مستثنی نیست. فعالان بازار ممکن است از مقدار فعلی یک شاخص و همچنین، سوابق تاریخی اخیر به منظور سنجش احساسات فعلی در بازار و جهت روند آن استفاده کنند.

درک این نکته مهم است که چنین شاخص‌هایی منعکس‌کننده احساسات برخی از فعالان بازار هستند و به طور قطعی عملکرد آتی بازار را نشان نمی‌دهند. همچنین، اجتناب از «ذهنیت گله‌ای» که صرفاً از احساسات در بازار پیروی می‌کند، بدون توجه به دیگر شاخص‌های کلیدی، بسیار مهم است. گاهی اوقات، ترس شدید یا طمع شدید می‌تواند نشان‌دهنده تغییرات غیرقابل انتظار در شرایط آتی بازار شد که این امر به نوبه خود، چنانچه مورد توجه قرار نگیرد، می‌تواند به ضرر فعالان بازار تمام شود.

تشخیص ترس

به عنوان مثال، اگر شاخص احساس ترس فزاینده‌ای را در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد (مثلاً تغییر از 48 به 30 در ماه قبل و تغییر به 23 در هفته اخیر)، این بدان معناست که احساس ترس در روند بازار غالب بوده و روند کنونی بیشتر متمایل به سمت ترس است. این نشان می‌دهد که فعالان بازار بیشتر و بیشتر در جهت فروش دارایی‌هایشان حرکت می‌کنند و روند بازار در جهت نزولی است. به علاوه، این احتمال وجود دارد که برخی دارایی‌ها زیر ارزش ذاتی خود معامله شوند.

تشخیص طمع

از سوی دیگر، اگر شاخص طمع شدید را نشان می‌دهد و در هفته‌های گذشته به سمت حریص‌تر شدن سرمایه‌گذاران گرایش داشته است، این نشان از آن دارد که طمع احساس غالب در بازار است و بازار روند صعودی را در پیش گرفته است. در نتیجه، برخی دارایی‌ها ممکن است بالاتر از ارزش ذاتی خود معامله شوند.

مزایا و معایب شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع ارزهای دیجیتال مزایا و معایب خاص خود را دارد. درک این موارد می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا از این ابزار به طور مؤثرتری استفاده کنند.

مزایای شاخص Fear and Greed

• سادگی یکی از مهم‌ترین مزایای این شاخص است که استفاده از آن را بسیار آسان می‌کند. از آنجایی که این شاخص به چهار دسته‌بندی تقسیم می‌شود، فعالان بازار می‌توانند استراتژی‌های خاصی را برای هر دسته‌بندی طراحی کنند.
• افراد زیادی در بازار کریپتو از این شاخص استفاده می‌کنند و دنبال کردن آن برای معامله‌گران نسبتاً رایج است. همچنین، شاخص F&G به عنوان یک شاخص معکوس عمل می‌کند و به طور بالقوه نشان‌دهنده فرصت خرید در اوقاتی است که ترس احساس غالب در بازار بوده و فرصت فروش را در زمانی که طمع زیادی در بازار وجود دارد، نشان می‌دهد.
• شاخص Fear and Greed از منابع داده مختلف استفاده می‌کند و عوامل مختلفی را برای ارائه چشم‌انداز آتی و پوشش گسترده در نظر می‌گیرد.

معایب شاخص Fear and Greed

• شاخص ترس و طمع مبتنی بر اندیکاتورهایی است که ماهیت ذهنی دارند. به عنوان مثال، وابستگی به آنالیز نتایج جستجوی گوگل و معیارهای رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به تصویری نادرست از بازار ارزهای دیجیتال نیز منجر شود.
• شفافیت یا عدم شفافیت در محاسبه شاخص F&G وجود ندارد، بنابراین سردرگمی ایجاد می‌کند یا درک الگوریتم‌های محاسبه‌شده توسط این شاخص را برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران دشوار می‌سازد.
• همه ما می‌دانیم که بازار کریپتو بسیار بی‌ثبات است و بنابراین، احساسات حاکم بر بازار می‌توانند به سرعت تغییر کنند. برای این شاخص دشوار است که احساسات دقیق را در هر نقطه از زمان مشخص کند.

از کجا شاخص ترس و طمع را بررسی کنیم؟

منابع، وبسایت‌ها و پلتفرم‌های مختلفی وجود دارند که این شاخص را به صورت روزانه یا ساعتی آپدیت می‌کنند و می‌توانید اطلاعات مربوطه را مشاهده کنید. به این نکته باید توجه داشته باشید که معمولاً شاخص F&G در منابع مختلف به تفکیک ارزهای دیجیتال مختلف است. به عنوان مثال، در وبسایت btctools.io تنها شاخص ترس و طمع مربوط به بیت کوین نشان داده می‌شود. در مقابل، وبسایت cryptocurrencytracker.info مدل جامعی از این شاخص را برای کل بازار ارزهای دیجیتال ارائه می‌کند.

وبسایت alternative.me منبع اصلی به حساب می‌آید که می‌توانید شاخص Fear and Greed را در آنجا بررسی کنید. در اینجا، داده‌های مربوط به روز قبل نیز نمایش داده می‌شود. البته، باید اشاره کنیم که شاخص ترس و طمع در وبسایت آلترناتیو تنها مختص بیت کوین است و سایر ارزهای دیجیتال هنوز به آن اضافه نشده است. میزان تأثیرگذاری عوامل مختلف در این منبع به صورت درصد مشخص می‌شود. اطلاعات مربوط به روز گذشته، هفته گذشته و ماه گذشته نیز در این وبسایت نشان داده می‌شود.

شما همچنین می‌توانید از طریق صفحه توئیتر شاخص ترس و طمع بیت کوین، اطلاعات به‌روزشده این شاخص را دریافت کنید. به علاوه، برخی از صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی نیز مدتی است که این شاخص را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند. شما مثلاً می‌توانید از طریق اپلیکیشن صرافی کوکوین، اطلاعات مربوط به شاخص Fear and Greed را ملاحظه کنید.

سخن آخر

شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index) یک ابزار کاربردی در بازار ارزهای دیجیتال است که احساسات قدرتمند انسانی یعنی ترس و طمع را می‌سنجد. چنانچه کفه ترازو به سمت ترس در این شاخص سنگینی کند، یعنی سرمایه‌گذاران در حال فروش دارایی‌های خود هستند و برعکس. شاخص F&G می‌تواند به مانند یک زنگ هشدار در شرایط بحرانی عمل کند تا اقدامات لازم را سریع‌تر انجام دهید. همانند سایر ابزارها، این شاخص نیز نباید به عنوان تنها استراتژی برای تصمیم‌گیری باشد. استفاده از این شاخص در کنار سایر ابزارهای تحلیل مالی می‌تواند نتیجه بهتری را برایتان به ارمغان بیاورد.