تحلیل تکنیکال به عنوان یکی از ابزارهای مهم در بازارهای مالی، به ما امکان می‌دهد تا الگوها و روندهای قیمتی را شناسایی و بر اساس آن‌ها تصمیم‌گیری کنیم. یکی از این الگوهای معروف و قدرتمند، الگوی سر و شانه است که در زمینه تحلیل قیمت‌ها، به‌ویژه در بازارهای سهام و ارزهای دیجیتال، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این الگو که از الگوهای بازگشتی معروف است، می‌تواند به شما کمک کند تا نقاط ورود و خروج معاملات را به خوبی شناسایی کنید.
در این مقاله، به بررسی جوانب مختلف این الگوی مهم در بازار کریپتو خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
الگوی سر و شانه چیست؟
الگوی سر و شانه (Head and Shoulders) یکی از مهم‌ترین الگوها در تحلیل تکنیکال است و معمولاً به‌عنوان یک الگوی برگشتی در بازار شناخته می‌شود. این الگو دارای سه قسمت اصلی، شامل سر (Head) و دو شانه (Shoulder) است که در ادامه، به تعریف هر قسمت از آن می‌پردازیم.
سر (Head)
سر که به آن قله یا دره نیز گفته می‌شود، قسمتی از الگوی سر و شانه است که بین دو شانه قرار می‌گیرد و دارای بیشترین ارتفاع یا عمق است.
شانه‌ها (Shoulders)
دو شانه در الگوی سر و شانه در هر دو طرف سر قرار می‌گیرند که شانه سمت چپ (left shoulder) قبل از قاعده مرکزی و شانه سمت راست (right shoulder) بعد از قاعده مرکزی قرار دارد.
خط گردن (Neckline)
خط گردن یا خط افقی، خطی است که از قاعده مرکزی به سمت قاعده شانه‌ها کشیده می‌شود. این خط به عنوان نقطه ورود یا خروج از معامله استفاده می‌شود، به این صورت که وقتی قیمت از خط گردن عبور کند، به عنوان سیگنال ورود یا خروج از معامله استفاده می‌شود.
انواع الگوی سر و شانه
الگوی Head and Shoulders دارای دو نوع است که عبارتند از:
- الگوی سر و شانه سقف
- الگوی سر و شانه کف
1- الگوی سر و شانه سقف
الگوی سروشانه سقف که به عنوان الگوی سروشانه نزولی هم شناخته می‌شود، یک الگو است که در نمودارهای قیمت به صورت عکس سروشانه معمولی ظاهر شده و به عنوان یک الگوی برگشتی نزولی در نظر گرفته می‌شود.
الگوی سروشانه سقف شامل سه قله است که قله مرکزی (head) بین دو قله کوچک‌تر (shoulders) قرار می‌گیرد و بیشترین قیمت را نشان می‌دهد. وقتی الگوی سروشانه سقف شکل می‌گیرد، معمولاً نشان‌دهنده تمام‌شدن روند صعودی و کاهش قیمت است.
تشخیص الگوی سروشانه سقف و تأیید آن، معمولاً نیاز به ترکیبی از سایر اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال مانند حجم معاملات، اشباع خرید و فروش و همچنین، تحلیل روند قبلی قیمت دارد. علاوه بر این، شکست خط گردن الگو و تأیید ادامه روند نزولی نیز بایستی مورد توجه قرار بگیرد.
2- الگوی سر و شانه کف
الگوی سر و شانه کف که همچنین به عنوان الگوی سر و شانه معکوس (Inverse Head and Shoulders) نیز شناخته می‌شود، حکم یک الگوی برگشتی صعودی را دارد.
الگوی سر و شانه کف شامل دو دره کوچک‌تر (shoulders) در دو طرف و یک دره بزرگ‌تر در وسط (که به‌عنوان سر مشخص می‌شود) است. دره مرکزی (head) کمترین قیمت را نشان می‌دهد و دو دره کوچک‌تر (shoulders) که در دو طرف آن قرار می‌گیرند، عمق کمتری نسبت به قسمت مرکزی دارند.
مزایا و معایب الگوی سروشانه
1- شناسایی نقاط برگشت
الگوی سر و شانه می‌تواند به شناسایی نقاط برگشت قیمت از بالا به پایین یا برعکس کمک کند. این الگو معمولاً پس از یک روند قیمتی طولانی شکل می‌گیرد و به عنوان نشانه‌ای برای تغییر جهت قیمت در بازار عمل می‌کند.
2- قیمت هدف
الگوی سر و شانه کف معمولاً به شما اجازه می‌دهد تا قیمت هدف را تخمین بزنید. با اندازه‌گیری ارتفاع الگو از قاعده مرکزی تا خط گردن و استفاده از آن در اندازه‌گیری حرکت احتمالی قیمت، می‌توانید میزان تقریبی قیمت را تعیین کنید.
3- احتمال وقوع تأخیر
الگوی سر و شانه کف ممکن است در تشخیص تغییر جهت قیمت با تأخیر همراه باشد. این الگو تنها پس از تکمیل شدن قاعده مرکزی و شکستن خط گردن الگو تأیید می‌شود، در نتیجه ممکن است منجر به تأخیر در تشخیص پیشروی یا نزول قیمت شود.
4- احتمال تشکیل الگوی مشابه
در برخی موارد، الگوی سر و شانه ممکن است با الگوهای دیگری که شباهت هندسی به آن دارند، اشتباه گرفته شود، بنابراین، لازم است تحلیل جامع‌تری از شرایط بازار داشته باشید و از اندیکاتورها و الگوهای دیگر برای تأیید الگوی سر و شانه استفاده کنید.
5- عدم تضمین
همانند سایر الگوهای تحلیل تکنیکال، الگوی سر و شانه نیز دقت صد درصدی ندارد و با توجه به پویایی و نوسان بالای بازار ارزهای دیجیتال و تأثیرپذیری این باز از عوامل مختلف، ممکن است در برخی موارد نتایج ناقص یا نادرستی ارائه دهد.
مراحل استفاده از الگوی سر و شانه
1- شناسایی الگو
در این مرحله، باید الگوی سر و شانه را در نمودار تشخیص دهید که شامل دو قله یا دره با ارتفاع تقریباً یکسان و یک قله یا دره دیگر در وسط آن‌ها با ارتفاع یا عمق بیشتر است.
2- تأیید الگو
برای تأیید الگوی سر و شانه، می‌توانید به عواملی مانند حجم معاملات و نقطه شکست خط گردن توجه کنید. افزایش حجم معاملات در نقطه شکست خط گردن، نشان‌دهنده تأیید الگو و احتمال موفقیت بیشتر است.
3- نقطه ورود
با تأیید الگو، شما می‌توانید نقطه ورود به معامله را تعیین کنید. یک روش معمول برای ورود به معامله این است که پس از تأیید الگو، منتظر باشید تا قیمت از قله به سمت پایین حرکت کند و سپس، در نقطه ایستایی قیمت وارد معامله شوید.
4- نقطه خروج
برای تعیین نقطه خروج از معامله، می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید. برخی از روش‌های معمول شامل استفاده از تریلینگ استاپ (Trailing Stop)، اهداف قیمتی محتمل و یا الگوهای دیگر در نمودار هستند.
5- مدیریت ریسک
در هر معامله، باید از استراتژی مدیریت ریسک استفاده کنید. به این ترتیب، می‌توانید تعیین کنید که در صورت عدم موفقیت الگو، چقدر از سرمایه خود را از دست خواهید داد و یا چه مقدار سود به دست می‌آورید.
مهم است که قبل از استفاده از الگوی سر و شانه، با آن آشنا شوید و تجربه کافی را کسب کنید. همچنین، همواره باید تحلیل کاملی از عوامل دیگر نیز داشته باشید و الگوی سر و شانه را با سایر ابزارهای تحلیلی ترکیب کنید تا بتوانید تصمیمات معاملاتی بهتری بگیرید.
حد سود و ضرر
حد ضرر (استاپ لاس)
حد ضرر به میزانی از قیمت گفته می‌شود که در صورت عدم صحت الگو، از معامله خارج می‌شوید تا کمتر دچار ضرر شوید. در الگوی سر و شانه سقف، معمولاً حد ضرر در نزدیکی خط گردن قرار می‌گیرد. اگر قیمت از خط گردن عبور کند، این الگو تأیید نمی‌شود و شما می‌توانید معامله را ببندید. تعیین میزان دقیق حد ضرر بستگی به استراتژی و تجربه شما دارد.
حد سود (تیک پرافیت)
حد سود به مقداری گفته می‌شود که وقتی قیمت به آنجا می‌رسد، می‌توانید معامله را ببندید و به اصطلاح سیو سود کنید. در الگوی سر و شانه سقف، معمولاً حد سود در فاصله ارتفاع الگو (فاصله بین قاعده مرکزی و خط گردن) قرار می‌گیرد. وقتی قیمت به این نقطه می‌رسد، شما می‌توانید معامله را ببندید و سود خود را ذخیره کنید.
مهم است که مدیریت ریسک مناسب را در نظر داشته باشید و حد ضرر و سود را به‌اندازه‌ای تعیین کنید که با استراتژی و سبک معامله خودتان سازگار باشد. همچنین، توصیه می‌شود که از تحلیل دقیق و ابزارهای تکنیکال دیگر همراه با الگوی سر و شانه استفاده کنید تا بتوانید تصمیم‌گیری بهتری راجع به تعیین حد ضرر و سود داشته باشید.
هیچ استراتژی یا الگوی تحلیلی به تنهایی نمی‌تواند صحت صد درصد داشته باشد، بنابراین ترکیب آن با سایر ابزارها و روش‌ها می‌تواند به بهبود تصمیمات معاملاتی شما کمک کند.
سخن‌پایانی
در این مقاله، الگوی سر و شانه را مورد بررسی قرار دادیم. این الگو، یک ابزار قدرتمند در تحلیل تکنیکال است که می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی مفید باشد. با استفاده از شرایط تأیید الگو و راهنمایی‌های ارائه‌شده، می‌توانید بهبود قابل توجهی در تشخیص نقاط ورود و خروج معاملات داشته باشید و در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی خود بهتر عمل کنید.
مهم‌ترین نکته در استفاده از الگوی سر و شانه، تأیید الگو است. قبل از ورود به معامله، مطمئن شوید که الگو به درستی تأیید شده و قیمت از خط گردن عبور کرده است. استفاده از حد ضرر و سود نیز می‌تواند در مدیریت ریسک مؤثر باشد. همچنین، بهتر است همیشه با استفاده از سایر ابزارهای تحلیلی مانند نمودارهای شمعی، از تأیید الگوی سر و شانه مطمئن شوید.
