در دهه گذشته، با ظهور ارزهای دیجیتال یک تغییر بزرگ در دنیای اقتصاد به وجود آمده است. بیتکوین، اتریوم و دیگر ارزهای دیجیتال، نه تنها به عنوان وسیله‌های معاملات مالی، بلکه به عنوان یک رویکرد نوین در سیستم بانکی و مالی جهانی ارائه شده‌اند.
در این مقاله، قصد داریم به بررسی صرافی‌های غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال بپردازیم، بهترین‌های آنها را معرفی کنیم و نگاهی به مزایا و معایب آنها داشته باشیم.
صرافی غیرمتمرکز چیست و چگونه کار می‌کند؟
صرافی غیرمتمرکز (DEX) یک بازاراست که معاملات به صورت مستقیم بین معامله‌گران رمزارز انجام می‌شود. DEXهای محبوب مانند یونی‌سواپ و سوشی‌سواپ از بلاکچین اتریوم استفاده می‌کنند و جزء مجموعه ابزارهای مالی غیرمتمرکز (DeFi) هستند که خدمات مالی گسترده‌ای را مستقیماً از یک کیف پول رمزارز سازگار فراهم می‌کنند. DEXها در حال رشد هستند؛ در چهارمین سه‌ماههٔ سال 2021، 217 میلیارد دلار معامله از طریق صرافی‌های غیرمتمرکز انجام شد. تا آوریل 2021، بیش از دو میلیون معامله‌گر DeFi وجود داشتند، که نسبت به مه 2020 ده برابر افزایش داشت.
برخلاف صرافی‌های متمرکز مانند کوین‌بیس، DEXها امکان تبادل بین ارزهای فیات و رمزارز را فراهم نمی‌کنند. به جای این که ارزهای فیات و رمزارز را تبادل کنند، تنها به تبادل انحصاری ارزهای دیجیتال با یکدیگر می‌پردازند. از طریق یک صرافی متمرکز (CEX)، می‌توانید فیات را به رمزارز (و بالعکس) یا جفت‌های رمزارزی-رمزارزی تبادل کنید. به عنوان مثال مقداری از بیتکوین خود را به اتریوم تبدیل کنید. همچنین ممکن است معاملات پیشرفته‌تری انجام دهید، مانند معاملات مارجین. اما تمام این معاملات توسط خود صرافی انجام می‌شود.
صرافی‌های غیرمتمرکز یک مجموعه از قراردادهای هوشمند هستند. آنها قیمت‌های ارزهای مختلف را به صورت الگوریتمی مشخص می‌کنند و از “استخرهای نقدینگی” استفاده می‌کنند (همان جایی که سرمایه‌گذاران برای دریافت سود موجودی خود را قرار می‌دهند) تا معاملات را تسهیل کنند.
در حالی که معاملات یک صرافی متمرکز در پایگاه داده داخلی آن ثبت می‌شوند، معاملات DEXها به صورت مستقیم در بلاکچین حل می‌شوند.
DEXها معمولاً بر اساس کد اوپن سورس ساخته می‌شوند، به این معنا که هر کسی که علاقه دارد، می‌تواند دقیقاً چگونگی عملکرد آنها را ببیند. این همچنین به معنای این است که توسعه‌دهندگان می‌توانند کد موجود را تغییر دهند و پروژه‌های جدید رقیب ایجاد کنند همانگونه که کد یونی‌سواپ توسط دسته‌هایی از DEXها با نام‌هایی مانند سوشی‌سواپ و پنکیکسواپ تغییر یافته است.
بهترین DEX برای ایرانیان کدام است؟
1- OKX
OKX بهترین صرافی رمزارزی غیرمتمرکز در بازار است. میانگین حجم معاملات روزانه آن 1 میلیارد دلار بوده و بسیار محبوب است. OKX به عنوان یک “مجمع” یا گردآوری‌کننده در بازار عمل می‌کند. این به این معناست که به صورت مستقیم معاملات را انجام نمی‌دهد. OKX DEX قیمت‌ها را از بیش از 200 صرافی غیرمتمرکز شخص‌سوم جمع‌آوری می‌کند. از دیدگاه معامله‌گران، این بدان معناست که آنها می‌توانند بهترین قیمت ممکن را برای خرید و فروش به دست آورند.
علاوه بر این، OKX DEX از 15 شبکه بلاکچین پشتیبانی می‌کند و این امکان را فراهم می‌کند که یک سرمایه‌گذار بتواند به سرعت USDT (اتریوم) را به BUSD (بایننس) با بهترین نرخ ممکن در بازار تبدیل کند. همچنین OKX هر DEX را به ترتیب قیمت نمایش می‌دهد. روش کار اینگونه است: سرمایه‌گذار کیف‌پول خود را به DEX OKX متصل کرده و اظهار می‌کند که کدام توکن‌ها را می‌خواهد مبادله کند. در چند میکروثانیه، OKX نشان می‌دهد کدام DEX بهترین قیمت را ارائه می‌دهد.
از طریق پروتکل مجمع خود، OKX معامله را انجام می‌دهد. سپس توکن‌های مورد نیاز در کیف‌پول متصل شده قرار داده می‌شوند. علاوه بر مبادله توکن، OKX بهترین صرافی غیرمتمرکز برای کسب سود از رمزارز است.
همانند ویژگی مبادله توکن، OKX همچنین از پروتکل مجمع خود برای یافتن بهترین ارز ممکن برای خرید استفاده می‌کند. به عنوان مثال، فرض کنید یک سرمایه‌گذار BNB را در کیف‌پول خود داشته باشد و می‌خواهد توکن‌ها را به یک حساب پس‌انداز واریز کند. در حال حاضر، OKX پیشنهاد می‌دهد که Alpaca Finance با نرخ 22.5٪ APY بهترین نرخ را ارائه می‌دهد.
در این مثال، نیازی به ایجاد حساب با Alpaca Finance وجود ندارد. به جای این کار، این فرآیند می‌تواند به طور مستقیم با OKX انجام شود. علاوه بر حساب‌های پس‌انداز، OKX دسترسی به سرمایه‌گذاری دوگانه، ییلد فارمینگ و … را نیز ارائه می‌دهد. هر یک از این ابزارها نرخ سودآوری رقابتی ارائه می‌دهند. DEX OKX همچنین از یک بازار NFT و یک کیف‌پول غیرمتمرکز پشتیبانی می‌کند. همچنین OKX همانند بیشتر صرافی‌های غیرمتمرکز سیاست KYC را ندارد. این به معنای این است که سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون افشای هویت خود رمزارزها را خریداری، فروش و معامله کنند.
2- یونی‌سواپ
بر اساس داده‌های کوین‌مارکت‌کپ، یونی‌سواپ یکی از بزرگترین صرافی‌های غیرمتمرکز از نظر حجم معاملات است. یونی‌سواپ اعلام می‌کند که از زمان شروع فعالیت خود، بیش از 1.4 تریلیون دلار از رمزارزها در DEX آن معامله شده است. در ابتدا، یونی‌سواپ به طور اختصاصی در توکن‌های ERC-20 فعالیت می‌کرد. در واقع، توکن‌های تازه راه‌اندازی شده ERC-20 اغلب یونی‌سواپ را به عنوان جايگاه اولیه معامله خود انتخاب می‌کردند. با این حال، یونی‌سواپ بعدها شبکه‌های بلاکچین دیگر را با DEX خود ادغام کرد. این شامل Binance Smart Chain، Polygon، Celo، Optimism و Arbitrum می‌شود.
همانند OKX، یونی‌سواپ سیاست KYC ندارد. سرمایه‌گذاران فقط نیاز به اتصال کیف‌پول خود به یونی‌سواپ دارند تا معامله را شروع کنند. یونی‌سواپ هیچ وقت به هیچ‌یک از رمزارزها در DEX خود دست نمی‌زند، زیرا تمام معاملات توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. این اتفاق اطمینان می‌دهد که سرمایه‌گذاران می‌توانند به صورت ایمن ترید کنند. به علاوه، یونی‌سواپ به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد که در این صرافی سرمایه‌گذاری کنند. به عنوان یکی از بهترین پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران سهمی از هر کارمزد معاملات انجام شده بر روی نقدینگی ارائه شده را به دست می‌آورند. برخی از محبوب‌ترین استخرهای نقدینگی شامل USDC/ETH، DAI/USDC و WBTC/ETH می‌شوند. از اصلی‌ترین معایب یونی‌سواپ این است که 0.3٪ هزینه کارمزد معاملات را دریافت می‌کند و نرخ‌های بهتری در جاهای دیگر موجود است.
3- پنکیکسواپ
پنکیکسواپ بهترین صرافی رمزارزی غیرمتمرکز برای معامله توکن‌های Binance Smart Chain است. به طور ساده، هنگامی که یک توکن BSC تازه راه‌اندازی شده پس از انجام پیش‌فروش خود به اتمام رسیده است، پنکیکسواپ معمولا اولین صرافی معاملاتی آن است. این باعث می‌شود که پنکیکسواپ یک گزینه عالی برای سرمایه‌گذاری در رمزارزهای جدید باشد. پنکیکسواپ یک رابط کاربری ساده دارد که خرید، فروش و معامله توکن‌های BSC را آسان می‌کند. به عنوان مثال، کافی است که کیف‌پولی که پشتیبانی می‌شود را متصل کرده، توکن‌هایی که می‌خواهید مبادله کنید را انتخاب کنید و معامله تقریباً در لحظه انجام شود. در مورد هزینه‌ها، پنکیکسواپ 0.25٪ از خریدار و فروشنده دریافت می‌کند.
به گفته پنکیکسواپ، بیش از 1.4 میلیون تاجر در ماه گذشته از DEX آن استفاده کرده‌اند. نه تنها برای معامله توکن‌ها بلکه برای خدمات سرمایه‌گذاری. به عنوان مثال، پنکیکسواپ از استیکینگ و فارمینگ پشتیبانی می‌کند. هنگامی که توکن بنیادی آن یعنی CAKE را استیک می‌کنید، APYهایی تا 43.5٪ در دسترس هستند. یکی از بهترین استخرهای فارمینگ BNB/BUSD با APY تقریباً 30٪ است. به طور کلی، پنکیکسواپ بیش از 2.5 میلیارد دلار ارزش کل مسدود شده برای سرمایه‌گذاری (TVL) دارد. با این حال، لازم به ذکر است که پنکیکسواپ تنها از توکن‌های BSC پشتیبانی می‌کند. این به معنای آن است که سرمایه‌گذارانی که به دنبال ارزهای دیجیتال دیگر در بلاکچین اتریوم هستند، باید به جای دیگری بروند.
مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز
مزایای استفاده از DEXها:
تنوع وسیع: اگر به دنبال یافتن یک توکن جذاب برای شروع هستید، DeFi مکان مناسبی است. DEXها تنوعی تقریباً نامحدود از توکن‌ها را ارائه می‌دهند؛ از مشهور تا عجیب و کاملاً تصادفی ترین توکن‌ها. این به خاطر این است که هر کسی می‌تواند یک توکن بر پایه اتریوم ایجاد کند و استخر نقدینگی برای آن بسازد. بنابراین، می‌توانید یک طیف گسترده از پروژه‌ها را پیدا کنید، هم معتبر و هم نامعتبر. (البته باید احتیاط کنید!)
کاهش خطر هک: تمام اعتبارات معاملات DEX در کیف‌پول‌های خود معامله‌گران ذخیره می‌شوند و به همین دلیل احتمال حملات هک کمتر است. همچنین DEXها خطر یا احتمال اینکه یکی از طرفین معامله به طور پیش‌فرض اجرای تعهدات خود را لغو کند را کاهش می‌دهند.
برخی از معایب DEXها:
رابط کاربری پیچیده‌تر: استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز نیاز به دانش تخصصی دارد و رابط‌های کاربری آنها همیشه ساده نیستند. باید تحقیقات زیادی انجام دهید و انتظار نداشته باشید که خود DEX محیطی ساده و قابل فهم برای همه را ارائه کند. معمولاً باید به سایت‌های دیگر بروید تا یک راهنمای جامع یا توضیح پیدا کنید. در این کار دقت و توجه زیادی لازم است زیرا امکان وقوع خطایی غیرقابل بازگشت وجود دارد، مانند ارسال ارز به کیف‌پول اشتباه.
چگونه باید از یک DEX استفاده کنید؟
برای اتصال به یک DEX مانند یونی‌سواپ، می‌توانید از یک کیف‌پول رمزارزی مانند کوین‌بیس والت در مرورگر وب یا گوشی هوشمند خود استفاده کنید. اگر تازه شروع به کار کرده‌اید، پیشنهاد می‌شود از کوین‌بیس دپ والت که به طور مستقیم در داخل اپلیکیشن کوین‌بیس در دسترس است، استفاده کنید.
همچنین برای شروع معاملات در بیشتر DEXها، نیاز به مقداری از اتریوم دارید که می‌توانید آن را از یک صرافی مانند کوین‌بیس دریافت کنید. دلیل نیاز به اتریوم این است که برای پرداخت هزینه‌های گس‌فی که برای هر تراکنشی که در بلاکچین اتریوم انجام می‌شود، نیاز به اتریوم دارید. این هزینه‌ها جدا از هزینه‌هایی است که خود DEX برای انجام معامله دریافت می‌کند.
جمع بندی
ارزهای دیجیتال و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXها) به عنوان بخشی از دنیای اقتصاد دیجیتال، تغییرات چشمگیری در فرآیند معاملات و مدیریت دارایی‌ها به ارمغان آورده‌اند. این فناوری با بکارگیری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، امکان معاملات مستقیم بین معامله‌گران رمزارزی را بدون نیاز به واسطه‌های متعدد ایجاد کرده‌اند. با توسعه DEXها، امکان دسترسی به تنوع بی‌پایانی از توکن‌ها، کاهش خطر هک و حفظ ناشناسی فراهم شده است. اما به همراه این مزایا، چالش‌هایی نیز وجود دارد؛ از پیچیدگی رابط‌های کاربری تا آسیب‌پذیری قراردادهای هوشمند و ریسک‌های مرتبط با رمزارزهای پرخطر. برای استفاده مؤثر از این فناوری‌ها، اطلاعات گسترده و مطالعات دقیق از اهمیت بسیاری برخوردار است.
