در هنر تحلیل تکنیکال، یکی از محبوبترین و جالبترین رویکردها، اصل تئوری امواج الیوت (Elliot Wave) است که از دهه ۱۹۲۰ تا به امروز مورد استفاده قرار گرفته است.
جالب اینجاست که این روش هر چند قدیمی است، اما برای اکثر معاملهگران مفهوم دشواری دارد و در طول سالها انشعابات بسیاری از روش ابتدایی صورت گرفته است.
در این مقاله، ما میخواهیم رویکرد تحلیل تکنیکال براساس تئوری امواج الیوت را با سادهترین جزئیات بررسی کنیم تا آن را به یک مفهوم آسان و قابل درک برای تحلیل و معامله تبدیل کنیم.
تئوری امواج الیوت چگونه متولد شد؟
حسابدار آمریکایی، رالف نلسون الیوت (Ralph Nelson Elliott) نویسنده نظریه امواج، اولین شخصی بود که متوجه شد قیمتهای بازار به دنبال الگوهای موجی متناوب تکرار میشوند. در سال ۱۹۳۸، پس از ۹ سال که الیوت به طور مداوم رفتار بازار سهام را مشاهده و مطالعه کرد، اولین کار خود را در زمینه تحلیل امواج با عنوان “اصل موج” منتشر کرد.
بیش از هشتاد سال از ابداع اصل موج توسط الیوت میگذرد، اما محبوبیت نظریه امواج الیوت همچنان در بین معاملهگران سراسر جهان، در حال رشد است. موفقترین معاملهگران، تئوری امواج الیوت را تا حدودی در استراتژیهای خود به کار میبرند، برخی فقط تا حدی از آن استفاده میکنند و برخی تصمیمات معاملاتی و تحلیل بازار مالی خود را به طور کامل بر اساس این روش انجام میدهند. آنچه الیوت کشف کرد نه تنها در بازار سهام کاربرد دارد، بلکه میتوانید از آن برای معامله انواع داراییهای مالی استفاده کنید.
ایده اصلی این روش به شرح زیر است: رفتار بازار مالی، در واقع برآیند عملکرد و تصمیمهای معاملهگران است. الیوت متوجه شد که معاملهگران، به طور قابل پیشبینی رفتار میکند. همچنین دریافت که رفتار معاملهگران قابل پیشبینی است و بسته به حرکات قیمت یا “امواج” در نمودار قیمتی، الگوهای موج یکسانی را تشکیل میدهد. او انواع امواج را که میتوان در بازار مالی یافت، تشریح و طبقه بندی کرد.
وظیفه معاملهگر این است که تشخصی دهد کدام نوع از امواج در حال شکلگیری است و تا چه اندازه شکل گرفته است. اگر معاملهگر تحلیل درستی از موج حرکتی داشته باشد، میتواند تصمیمگیری بهتری داشته باشد.
مبانی امواج الیوت
بر اساس این تئوری، روند در بازار مالی در یک الگوی ۵ و سپس ۳ موجی حرکت میکند. ۵ موج معمولاً فاز روند اصلی را شکل میدهد، در حالی که ۳ موج، نشان دهنده روند معکوس است. به طور خلاصه، هنگامی که روند اصلی تکمیل شد، انتظار میرود که پس از آن معکوس شود.
فاز امواج محرک (۵ موج)
فاز اول تئوری امواج الیوت از ۵ موج تشکیل شده است. امواج شمارهگذاریشده ۳،۱ و ۵ در جهت روند اصلی حرکت میکنند. آنها در مجموع، به عنوان امواج محرک یا ایمپالس (impulse) شناخته میشوند. امواج ۲ و ۴ برخلاف روند اصلی حرکت میکنند و به امواج اصلاحی معروف هستند.
تصویر زیر الگوی ۵ موج الیوت را به سادگی نمایش میدهد:
همانطور که میبینیم، الیوت متوجه شد که بازارها در امواج متناوب حرکت میکنند. در طول یک روند صعودی، مانند مورد بالا، امواج ۱، ۳ و ۵ بزرگتر از امواج ۲ و ۴ هستند. به همین دلیل قیمتها به سمت بالا حرکت میکنند.
یک روند نزولی نیز به این صورت خواهد بود:
فاز امواج اصلاحی (3 موج)
هنگامی که فاز ۵ موجی کامل شد، معمولاً یک موج معکوس و اصلاحی وجود دارد که با روند اصلی مخالفت میکند. این بار، امواج اصلاحی از ۳ موج کوچکتر به نامهای “b”، “a” و “c” تشکیل شده است.
بنابراین، یک روند صعودی کامل و اصلاح آن، به شکل زیر خواهد بود:
به طور خلاصه، این تئوری بیان میکند که پس از تشکیل هر 8 موج، یک گام حرکتی کامل میشود و باید آماده گام بعدی باشیم. موج با نام “I” روند اصلی را شکیل میدهد، در حالی که موج “II” همان روند اصلاحی است. به طور مشابه، در روند نزولی، پس از پایان فاز اول (موج I)، یک روند صعودی اصلاحی (موج II) شکل میگیرد. یک روند نزولی کامل ۸ موجی به صورت زیر است:
قوانین امواج الیوت
کشف آقای الیوت به همینجا ختم نشد. او در روش خود ۶ قانون اساسی برای کمک به معاملهگران در شناسایی و اعتبارسنجی امواج الیوت، ارائه کرد. با رعایت این قوانین، به راحتی میتوانیم امواج کامل را شناسایی کرده و از آنها در تصمیمگیریهای معاملاتی خود استفاده کنیم.
بیایید به هر قانون با جزئیات نگاه کنیم:
- قانون اول: موج ۲ هرگز نباید بیش از ۱۰۰٪ اندازه موج ۱ بازگردد، یعنی انتهای موج ۲ نباید مساوی یا بزرگتر از نقطه شروع موج ۱ باشد.
- قانون دوم: موج ۳ هرگز نباید کوتاهترین موج باشد. اگر این اتفاق بیفتد، پس شمارش ما اشتباه بوده است.
- قانون سوم: موج ۳ باید از ارتفاع موج ۱ گذشته باشد. در طول یک روند صعودی، موج ۳ باید بالاتر از اوج موج ۱ خاتمه یابد. همچنین در طول یک روند نزولی، موج ۳ باید به زیر سطح موج ۱ ختم شود.
- قانون چهارم: موج ۴ نباید بیش از ۱۰۰% از انتهای موج ۱ بازگردد. یعنی موج ۴ نباید به قلمرو موج ۱ برگردد. به این ترتیب، در یک روند نزولی، موج ۴ باید به زیر انتهای موج ۱ بازگردد و در یک روند صعودی نیز، موج ۴ باید بالاتر از اوج موج ۱ خاتمه یابد.
- قانون پنجم: موج ۵ باید بالاتر از انتهای موج ۳ باشد. فاز نهایی امواج ۵تایی (موج ۵) باید بالاتر از انتهای موج ۳ باشد. به طور خلاصه، در طول یک روند نزولی، موج ۵ باید تشکیل شود و به پایینتر از موج ۳ ختم شود. به طور مشابه، در یک روند صعودی، موج ۵ باید تشکیل شود و به بالای موج ۳ ختم شود.
- قانون ششم: اندازه امواج ۳تایی نباید بیشتر از اندازه امواج ۵تایی باشد. اگر این اتفاق بیفتد، کل آن موج نامعتبر میشود و شمارش باید دوباره شروع شود.
در تصویر زیر یک نمونه از موج شماری در روند صعودی را مشاهده میکنید.
همچنین در روند نزولی نیز شمارش امواج به این شکل است:
شمارش امواج را از کجا شروع کنیم؟
بهترین مکان برای موج شماری الیوت در مناطق حمایت و مقاومت خواهد بود. شکلگیری این امواج بسیار نادر است. بنابراین، باید مراقب بهترین مکانها باشید تا از زمان شکل گیری آنها غافل نشوید و بتوانید به درستی آنها را شمارش کنید. در ادامه مراحل شمارش امواج الیوت را بیشتر توضیح میدهیم:
مناطق حمایت و مقاومت را شناسایی کنید
ما قرار است از بازه زمانی روزانه برای ترسیم مناطق حمایت و مقاومت خود استفاده کنیم. برای انجام این کار، هر نمادی که مایل به تحلیل کردنش دارید را انتخاب کرده و سپس تایمفریمهای بزرگ مانند روزانه را انتخاب میکنیم.
در مرحله بعد، نمودار را بزرگنمایی میکنیم تا بتوانیم حداقل ۳۰۰ کندل گذشته را از قیمت فعلی بازار ببینیم.
پس از آن، ما ارتفاعات نوسانی بالا و پایین غالب را شناسایی میکنیم و سپس آنها را با استفاده از ابزار شکل مستطیلی موجود در پلتفرمهای تحلیلی، به هم وصل میکنیم.
منتظر واکنش بازار باشید
با مشخص شدن مناطق حمایت و مقاومت قوی، گام بعدی این است که منتظر بمانیم تا بازار به این مناطق برسد.
هنگامی که این کار انجام شد، باید ببینیم که قیمت چگونه به آنها واکنش نشان میدهد. به یاد داشته باشید که قیمت میتواند با رسیدن به این مناطق، متوقف یا معکوس شود. در اینجا، ما مراقب علائمی مانند نوسان شدید و افزایش حجم هستیم. این موارد، نشانههایی هستند که قیمت احتمالاً معکوس میشود.
منتظر بمانید تا روند جدیدی شکل بگیرد
این یکی از مهمترین عواملی است که باید هنگام شروع شمارش امواج خود در نظر بگیرید. قبل از شروع شمارش باید منتظر بمانید تا روند جدیدی شکل بگیرد و معتبر شود.
به عنوان مثال، اگر بازار روند صعودی را طی کند و به یک سطح مقاومت قوی رسید، انتظار میرود که یا معکوس شود و شروع به ریزش کند، یا منطقه را بشکند و به صعود ادامه دهد، بنابراین، ما منتظر تایید ادامه روند و یا معکوس شدن آن هستیم.
برای اینکه یک روند واجد شرایط معکوس شدن باشد، باید سقف قبلی خود در تایمفریم پایین را بشکند، پس بهترین کار منتظر ماندن و رصد حرکت نمودار است.
علامت گذاری موج ۱
اکنون، با تأیید اینکه یک روند قدیمی به پایان رسیده است و یک روند جدید در حال شکل گیری است، ما آمادهایم که موج ۱ خود را علامت گذاری کنیم.
در این نمودار، زمانی که قیمت به منطقه حمایتی رسید، سپس جهش کرد و یک سقف جدید را تشکیل داد، تایید تغییر روند اعلام میشود. بنابراین منتظر تشکیل موج ۱ هستیم. هنگامی که یک سقف بالاتر را تشکیل میدهد، منتظر میمانیم تا به عقب برگردد. این شروع شکل گیری موج ۲ خواهد بود.
سپس منتظر میمانیم تا موج ۲ کامل شود. طبق قوانین ششگانه ما، موج ۲ نباید به ناحیهای که موج ۱ شروع شده است بازگردد. به این ترتیب، منتظر میمانیم تا موج کاهش یابد و شروع به معکوس شدن به سمت بالا کند.
اینجاست که از ابزارهای تاییدی مانند الگوهای کندلی یا ابزار فیبوناچی استفاده میکنید. در مثال بالا، ما یک الگوی کندلی صعودی داشتیم که بالاتر از کندل قبلی خودش ساخته شده است. این تاییدیه ما است که موج ۲ ساختار خود را کامل کرده و موج ۳ در حال شروع است.
اگر هم میخواهید از ابزار فیبوناچی استفاده کنید، بهتر است بدانید که موج ۲ معمولا در درصدهای ۵۰، ۶۱/۸، ۷۶/۴ و ۸۵/۴ از موج ۱ تکمیل میشود.
زمانی که موج ۳ را تشخیص دادیم، بهترین زمان برای معامله و ورود برای کسب سود را داریم، پس آن را از دست ندهید.
استراتژی معامله با امواج الیوت
دو استراتژی اصلی معاملات با امواج الیوت وجود دارد: دنبال کردن روند و معاملات معکوس.
استراتژی معاملاتی معکوس به شما پیشنهاد میکند نواحی کلیدی را مشخص کنید.
شما نواحی کلیدی را از قبل، بر اساس پیشبینی بازار مشخص میکنید. در این مورد، مقیاس روند معکوس اهمیتی ندارد، زیرا معاملات میتوانند هم کوتاهمدت و هم بلندمدت باشند.
به عبارت ساده، اگر متوجه شویم که موجی یا به پایان رسیده یا نزدیک به پایان است، وارد معاملهای میشویم که با هدف کسب سود از معکوس روند قبلی است.
استراتژی پیروی از روند، همانطور که از نام آن پیداست، نشان میدهد روندها در یک بازار گاوی یا خرسی چگونه شکل میگیرد. به عنوان مثال، ما مشخص کردهایم که یکی از قویترین امواج الیوت، یعنی موج ۳، شروع به حرکت کرده است و بنابراین، ما وارد یک معامله به جهت آن روند میشویم و از حرکت آن موج سود کسب میکنیم.
معاملهگران حرفهای اغلب این دو استراتژی را با توجه به وضعیت بازار، ترکیب میکنند تا به بیشترین سود برسند.
جمع بندی
سالهای زیادی است که روش تحلیل امواج الیوت در بین معاملهگران رواج پیدا کرده و کمتر تریدری را میتوان پیدا کرد که نام آن را نشنیده باشد. در این مقاله سعی شد تا به زبان ساده مفهوم امواج الیوت را توضیح دهیم. البته که در این سالها، این روش شاخ و برگهای بسیاری گرفته و قوانین گستردهتری را به خود دیده است، اما قوانین اصلی همان قوانین ابتدایی بوده که توسط جناب الیوت وضع شده است.
در انتها لازم است که ذکر کنیم هیچ روش تحلیلی کامل نیست و درصد برد ۱۰۰ درصدی ندارد، پس همیشه در معاملات خود، مدیریت ریسک را لحاظ کنید.
سوالات متداول (FAQs)
1- بهترین تایمفریم برای استفاده از امواج الیوت کدام است؟
بهترین تایمفریم برای معاملات با استراتژی امواج الیوت وجود ندارد. این به سبک و شخصیت معاملاتی شما بستگی دارد. اگر یک معاملهگر روزانه هستید، میتوانید در بازههای زمانی ۱ ساعته و ۱۵ دقیقه تحلیل و معامله کنید.
2- بلندترین موج الیوت کدام موج است؟
در شمارش امواج، معمولا موج ۳ بلندترین موج است، اما موج ۵ نیز میتواند در برخی مواقع بلندترین موج لقب گیرد.
3- آیا استراتژی امواج الیوت سودآور است؟
استراتژی امواج الیوت درصورتیکه بسیار دقیق و حسابشده پیادهسازی شود، میتواند وینریت (Winrate) بالایی بدهد و با سودآوری همراه باشد. نکته استفاده از این روش، تمرین بسیار و شناخت درست قوانین آن است.