درحالی که با دستور شاپرک باید درگاه های پرداخت کسبوکارهایی چون فروش رمزارز از هفته دوم اسفند ۹۹ مسدود میشد، مشاهدات نشان میدهد صرافیهای دیجیتال بدون هیچ مشکلی همچنان درحال خرید و فروش رمزارزها هستند.
به گزارش بیتشال و به نقل از خبرگزاری تسنیم، همزمان با داغ شدن بازار خرید و فروش بیت کوین و سایر رمزارزها در ایران، در هفتههای پایانی سال 99، انتقادات به نبود قانون در این خصوص بالا گرفت و بسیاری از تحلیلگران این حوزه تأکید کردند که اگر دولت موضع خود را در این خصوص فوراً مشخص نکند باید منتظر فاجعهای در بازار بیت کوین مشابه آنچه طی ماههای اخیر در بازار سرمایه رخ داد، باشیم.
ناصر حکیمی معاون سابق فناوریهای نوین بانک مرکزی در گفتوگو با تسنیم ضمن تأکید بر مبهم بودن بازار رمزارزها در ایران تأکید کرد همانطور که دولت سال قبل برای ماینینگ قوانین وضع کرد و این بازار را بهعنوان یک صنعت به رسمیت شناخت باید برای خرید و فروش بیت کوین نیز قوانینی داشته باشد.
با این حال اما هنوز دولت و بانک مرکزی موضع خود را در این خصوص روشن نکردهاند و قانونی هم در زمینه مبادلات رمزارزها وضع نشده است نه در دولت و نه در مجلس!
البته افزایش محسوس مبادلات بیت کوین در ایران در ماه های اخیر موجب شد تا در نهایت واکنشی هرچند کوتاه از بانک مرکزی در محافل خبری مطرح شود؛ در هفته های پایانی سال 99 و همزمان با افزایش محسوس قیمت بیت کوین در دنیا و بعد از آنکه تعداد زیادی از مردم راهی بازار رمرزارزها مخصوصاً بیت کوین شدند، بالاخره موضع بانک مرکزی درباره خرید و فروش بیت کوین در ایران اعلام شد هرچند خیلی کوتاه!
رئیس کل بانک مرکزی با تأکید براینکه خرید و فروش بیت کوین آزاد نمیشود، اعلام کرد: در این خصوص مصوبه هیات وزیران را گرفتهایم که اخیرا اصلاحاتی هم روی آن انجام شد و مقرر شده افرادی که به طور قانونی و رسمی رمزارز تولید کنند امکان این را داشته باشند که برای واردات از آن استفاده کنند. بهزودی برای بیت کوین صرافیهایی مشخص میکنیم که فقط برای مبادلات تجاری بتوان از آن استفاده کرد.
همتی تاکید کرد:
خرید و فروش بیت کوین آزاد نمیشود فقط آنهایی که به طور رسمی استخراج کرده اند و تنها برای واردات کالا میتوانند از رمزارز استفاده کنند.
چندی بعد هم معاون همتی در بانک مرکزی با حضور در گفتوگوی ویژه خبری با تأکید بر ممنوع بودن معاملات رمز ارز در کشور خطاب مردم گفت: مردم بدانند خطرهای این رمزارزها بسیار زیاد است و پروندههای بسیاری در زمینه کلاهبرداری، سرقت از کیف پول و مسدود شدن کیف پول رمزارزها تشکیل شده است.
طبق اعلام معاون اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی، بر اساس قانون شورای عالی مبارزه با پولشویی و مصوبه هیئت دولت در سال 98 مبادله رمزارزها در کشور ممنوع است. همزمان با اعلام موضع بانک مرکزی در خصوص بیت کوین و خرید و فروش رمزارزها در ایران، مرکز ملی فضای مجازی هم اعلام کرد که سایتهای خریدوفروش بیتکوین مجوز ندارند.
بنابراین و با توجه به موضع گیریهایی که تاکنون توسط مراجع رسمی اعلام شده است، مبادله رمز ارزها تنها برای استخراج رسمی رمزارز در جهت واردات بلامانع بوده اما معامله این نوع ارز بین افراد ممنوع است.
با این حال اما بیش از 20 صرافی رمزارز با تعداد کاربران و مبادلات روزانه قابل توجه در کشور وجود دارد که همگی از درگاههای پرداخت بانکی و شبکهای ملی پرداخت نظیر شتاب و شاپرک برای تبدیل ریال استفاده میکنند در حالی که بانک مرکزی تاکنون به هیچکدام از این صرافی ها مجوز نداده است.
فرایند خرید و فروش با درگاههای پرداخت توسط صرافی های دیجیتال درحالی براحتی انجام میشود که طبق سیاست اعلامی بانک مرکزی در مستند رمزارزها، خرید و فروش رمزارزها در صرافی های غیرمجاز ممنوع است و مشخص نیست که این صرافیها چگونه از بستر پرداخت الکترونیک کشور بهرهمند میشوند!
نکته جالب البته اینجاست که خرید و فروش بیت کوین و سایر رمز ارزها درحالی همچنان از طریق صرافی های دیجیتال انجام میشود که 12 اسفند 99 شرکت خدمات پرداخت شاپرک با صدور بخشنامه ای به شرکتهای پرداختیار دستور داد که نسبت به قطع خدمات پرداخت الکترونیک به پذیرندگان پشتیبانیشده که کالا و خدماتی مغایر با قوانین جمهوری اسلامی ایران و بانک مرکزی ارائه میکنند، اقدام کنند. این شرکت از وبسایتهای ارائهدهنده خدمات خریدوفروش ارزهای دیجیتال بهعنوان یکی از همین کسبوکارها یاد کرده است.
این وضعیت درحالی است که شاپرک از پرداختیارها خواسته است که بلافاصله پس از دریافت این نامه، ارائه خدمت به کسب و کارهایی چون فروش رمزارز، فیلترشکن و سایتهای شرطبندی و قمار را متوقف کنند. در غیر این صورت، شاپرک راسا این خدمات را قطع کرده و با شرکت پرداختیار هم برخورد میکند.
مشاهدات میدانی خبرنگار تسنیم نشان می دهد که درگاه های پرداخت صرافیهای ارز دیجیتال فعال هستند و بدون هیچ مشکلی کماکان از طریق این درگاهها خرید و فروش بیت کوین و سایر رمز ارزها انجام میشود.
از مهمترین انتقادات به روال موجود برای خرید و فروش رمزارزها نگرانی از خروج ارز از کشور است؛ حجم زیادی از بیت کوینهای موجود در بازار داخلی، از طریق صرافیهای خارجی خریداری شدهاند؛ تحلیلگران این بازار معتقدند که ادامه وضعیت موجود رمزارزها در ایران به معنای مجوز خروج سرمایه و ارز زیادی از کشور است، همانطور که تا الان نیز برای خرید ماینر و تولید بیت کوین، ارز زیادی از کشور خارج شده است.
همانطور که در بالا هم اشاره شد، محل اصلی تأمین ارز دیجیتال، صرافیهای خارجی هستند که در واقع در این روش با مقدار زیادی خروج ارز از کشور مواجهایم؛ هرچقدر تقاضای ارزهای دیجیتال در ایران بالاتر برود خروج ارز از کشور بیشتر خواهد شد.
اگرچه معاملات صرافیهای داخلی توسط نهادهای نظارتی قابل رصد است اما با انتقال ارزها به صرافی های بین المللی این مزیت کمرنگ میشود. ضمن اینکه، گسترش پذیرش و معاملات ارزهای دیجیتال در کشور باعث تقویت اقتصاد زیرزمینی و پولشویی شده است.
نگرانی برای خروج ارز از کشور از این جهت حائز اهمیت است که باید توجه داشته باشیم که اقتصاد ایران به دلیل تحریم های شدید و … با محدودیتهای جدی همراه بوده و قادر نیست بهراحتی با سایر کشورها مبادلات ارزی و … داشته باشد؛ همانطور که قبلاً هم بارها اشاره شده در جنگ اقتصادی هستیم و در این شرایط باید تلاش شود که خالص خروج سرمایه برای واردات کالاهای لوکس محدود شود.
به باور تحلیلگران اقتصادی، ارزهای دیجیتال هماکنون در گروه کالاهای لوکس محسوب میشوند و نباید اجازه داد که میلیاردها دلار از منابع ارزی کشور برای خرید این ارزها از کشور خارج شود؛ زمانیکه تب تقاضای ارزهای دیجیتال برای سرمایه گذاری و کسب سود در کشور بالا میرود و ماینرهای داخلی قادر به پاسخگویی این تقاضا نباشند، ارز از کشور خارج میشود تا ارزهای دیجیتال از طریق صرافیهای بینالمللی خریداری شود.
برای درک بهتر این موضوع بهتر است که یک مثال ساده بزنیم؛ فرضاً در ایران روزانه 1000 بیت کوین معامله میشود، ضمن اینکه روزانه حدود 144 بلاک در کل شبکه بیت کوین ماین می شود و پاداش هر بلاک 6.25 بیت کوین است یعنی کلا 900 بیت کوین طی 24 ساعت تولید می شود، بنابراین اگر قدرت هش ماینرهای ایران 3 تا 4 درصد دنیا باشد حدود 30 بیت کوین روزانه در کشور تولید میشود که در مقابل تقاضا چیزی نیست.
اگر فرض کنیم 50 درصد تقاضا را هم تریدرها تامین کنند، بنابراین روزانه به میزان 400 تا 500 بیت کوین ارز از کشور خارج میشود و با قیمت حداقل 50 هزار دلاری بیت کوین باید گفت که رقمی معادل 25 میلیون دلار یعنی حدود 10 میلیارد دلار در سال بابت خرید بیت کوین از کشور خارج می شود! (توجه داشته باشید که فقط بیت کوین را حساب کردیم و بقیه ارزها را از قلم انداختیم!)
بنابراین حساسیت بانک مرکزی و دستور به توقف درگاه های پرداخت صرافی های دیجیتال امری کاملاً به جاست و اتفاقا سوال و نقد اساسی اینجاست که چرا بانک مرکزی دیر اقدام کرده و تا الان کجا بوده که اجازه داده صرافیهای ارز دیجیتال در ایران که اتفاقا هیچکدام هم مجوز ندارند، بهراحتی فعالیت کرده و هر روز نیز بر تعدادشان اضافه شود؟ ضمن اینکه چطور بانک مرکزی به این صرافیها اجازه داده تا از امکانات شبکه پرداخت بانک مرکزی استفاده کنند!