پروژه‌های امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) در سال‌های اخیر رشد زیادی کرده‌اند. اگر قبلاً وارد این حوزه شده باشید، احتمالأ واژه ارزش کل قفل شده یا (TVL مخفف Total Value Locked) به گوشتان خورده است. ارزش کل قفل شده (TVL) معیاری است که در فضای دیفای برای اندازه‌گیری ارزش کل دارایی‌های دیجیتال که در یک پلتفرم DeFi یا برنامه غیرمتمرکز (dApp) قفل یا استیک شده‌اند، استفاده می‌شود. TVL بالاتر معمولاً به معنای قابلیت اطمینان بیشتر آن پلتفرم یا برنامه غیرمتمرکز تعبیر می‌شود. در این مطلب از وبلاگ بیتشال، به شما خواهیم گفت که ارزش کل قفل شده در ارز دیجیتال چیست، چگونه محاسبه می‌شود و چه نقشی در دنیای دیفای دارد.
نکات کلیدی
- TVL ارزش دلاری دارایی‌های قفل‌شده در یک بلاکچین را اندازه‌گیری می‌کند.
- ارزش کل قفل‌شده یک شاخص مهم است که علاقه سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان به یک بلاکچین یا برنامه غیرمتمرکز را نشان می‌دهد.
- TVL مشابه سپرده‌های بانکی برای پروژه‌های مالی غیرمتمرکز است.
ارزش کل قفل شده چیست؟
ارزش کل قفل شده یا به اختصار TVL یک معیار مهم است که برای اندازه‌گیری موفقیت و محبوبیت پروتکل‌های دیفای استفاده می‌شود. TVL نشان‌دهنده مقدار کل ارزهای دیجیتال موجود در یک پروتکل دیفای خاص است و با جمع کردن ارزش کل همه دارایی‌های قفل یا استیک شده در قراردادهای هوشمند آن پروتکل محاسبه می‌شود.
اگرچه TVL یک معیار مهم است، اما محدودیت‌هایی نیز دارد، مانند در نظر نگرفتن فعالیت‌های کاربران و پتانسیل پلتفرم‌ها برای افزایش مصنوعی TVL. علی‌رغم این محدودیت‌ها، مجموع ارزش قفل شده همچنان یک ابزار حیاتی برای ارزیابی پروژه‌های دیفای است. معمولاً هرچه TVL یک پروژه بیشتر باشد، امنیت و ارزش بیشتری دارد.
بهتر است بخوانید: دیفای 2 چیست؟
اهمیت TVL
چنانکه گفته شد، ارزش کل قفل شده یک معیار مهم در اکوسیستم‌های دیفای است، زیرا به سرمایه‌گذاران و کاربران ایده‌ای از محبوبیت و موفقیت یک پروتکل DeFi خاص می‌دهد. چنانچه یک پروتکل ارزش کل قفل‌شده بالایی داشته باشد، بدان معناست که مقدار قابل توجهی ارز دیجیتال در آن پروتکل نگهداری می‌شود و پایگاه کاربران قوی وجود دارد.
TVL بالا نشان‌دهنده توانایی پروژه در جذب کاربران و همچنین، توانایی آن در حفظ این کاربران در طول زمان است. محققان و کاربران کریپتو از این معیار برای ارزیابی قدرت و پتانسیل یک پروژه دیفای استفاده می‌کنند.
TVL همچنین می‌تواند به عنوان معیاری برای سنجش میزان نقدینگی موجود در یک اکوسیستم دیفای استفاده شود. طبیعتاً هر چه نقدینگی بیشتر باشد، مبادلات، وام گرفتن، وام دادن یا سواپ دارایی‌ها برای کاربران آسان‌تر خواهد بود.
نحوه محاسبه ارزش کل قفل شده
ارزش کل قفل‌شده در یک زنجیره با جمع کردن ارزش کل دارایی‌های قفل یا استیک شده در پلتفرم دیفای یا برنامه غیرمتمرکز محاسبه می‌شود. دارایی‌های دیجیتال، ارزهای دیجیتال یا استیبل کوین‌هایی هستند که به عنوان وثیقه برای وام‌ها یا افزودن نقدینگی به یک پلتفرم استفاده می‌شوند.
پلتفرم‌های دیفای به طور بالقوه می‌توانند داده‌های خود را برای محاسبه TVL در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند. به عنوان مثال، اگر یک پلتفرم دیفای اعلام کند که معادل یک میلیارد دلار اتریوم، یک میلیارد دلار بیت کوین و پانصد میلیون دلار تتر قفل‌شده دارد، این بدان معناست که دارای ۲.۵ میلیارد دلار دارایی دیجیتال در TVL است.
البته، سرمایه‌گذاران معمولاً تمایل دارند که از پلتفرم‌های آنالیز دیفای ثالث مانند DefiLIama برای به دست آوردن اعداد و ارقام دقیق TVL استفاده کنند. چنین پلتفرم‌هایی از رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API) و سایر فناوری‌های محاسباتی برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده می‌کنند. کاربران به سادگی می‌توانند اطلاعات مورد نظرشان را در سایت جستجو کنند.
برای مثال، طبق اعلام DefiLIama، ارزش کل قفل شده آوالانچ در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۳ برابر ۵.۴ میلیارد دلار بود. ۴.۶ میلیارد دلار از این دارایی‌های قفل‌شده به اتریوم اختصاص داشت. بلاکچین‌های پالیگان و آوالانچ به ترتیب با ۲۸۷ و ۱۹۳ میلیون دلار در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.
پیشنهاد مطالعه: بهترین پروژه های دیفای کدامند؟
ارزش کل قفل شده چه اطلاعاتی را در اختیار سرمایه‌گذاران دیفای قرار می‌دهد؟
TVL به یک معیار مهم در بازار ارزهای دیجیتال تبدیل شده است، زیرا به سرمایه‌گذاران برای تعریف ریسک‌ها و مزایای بالقوه سرمایه‌گذاری در یک پلتفرم دیفای خاص کمک می‌کند. چنانچه یک پلتفرم دارای مقدار زیادی دارایی قفل‌شده در شبکه خود باشد، این تصور را ایجاد می‌کند که امن و مورد اعتماد سرمایه‌گذاران است.
این مورد شبیه به بانک‌های سنتی است که سرمایه‌گذاران میزان سپرده‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کنند. اگر بانکی در حال جذب سپرده باشد، می‌تواند با وام دادن یا سرمایه‌گذاری آن پول کسب درآمد کند. اگر میزان سپرده‌ها کاهش یابد، برعکس این موضوع صادق است؛ بانک نمی‌تواند به همان اندازه وام دهد که منجر به کاهش درآمد می‌شود.
رونق دیفای از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ به این دلیل اتفاق افتاد که پلتفرم‌های فعال در این حوزه از ماهیت غیرمتمرکز خود برای ارائه بازدهی سالانه با نرخ بالاتر استفاده کردند. همچنین، در همین زمان، بانک‌های مرکزی در اقصی نقاط جهان سیاست‌های پولی مشترکی را برای تحریک رشد اقتصادی دنبال می‌کردند.
در دسامبر ۲۰۲۱، TVL برنامه‌های غیرمتمرکز بیش از ۱۷۹ میلیارد دلار بود. طی ماه‌های بعد، رشد سهام شرکت‌های فناوری، تمایل سرمایه‌گذاران برای ریسک‌پذیری را کاهش داد و شاهد خروج سرمایه از بازار کریپتو بودیم. بانک‌های مرکزی نیز برای مبارزه با تورم، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را اتخاذ کردند که سبب هدایت سرمایه به سمت سپرده‌های بانکی شد. در اکتبر ۲۰۲۳، میزان TVL برای بخش کریپتو به حدود ۴۰ میلیارد دلار کاهش یافت.
محدودیت‌های TVL
چنانکه گفته شد، ارزش کل قفل شده یک معیار مفید برای ارزیابی محبوبیت و استفاده از یک پلتفرم دیفای است، اما مهم است که محدودیت‌های آن را درک کنیم، از جمله:
- TVL فقط ارزش کل دارایی‌های قفل شده یا استیک شده در یک پلتفرم یا پروژه DeFi را نشان می‌دهد، اما میزان فعالیت کاربران را در نظر نمی‌گیرد. بنابراین، پلتفرمی با TVL بالا اما فعالیت کم کاربران ممکن است نشان دهد که امید زیادی به رشد آن در آینده نیست.
- پلتفرمی با TVL بالا لزوماً بدان معنا نیست که TVL آن در طول زمان همچنان بالا باقی خواهد ماند. برخی اوقات، پروژه‌های دیفای به مدت محدود مشوق‌های سخاوتمندانه‌ای را برای استخراج نقدینگی یا لیکوئیدیتی فارمینگ ارائه می‌دهند تا ارزش کل قفل شده خود را بالا ببرند. قبل از تعامل با یک پلتفرم جدید، حتماً خودتان تحقیق کنید.
- هنگام کمک گرفتن از پلتفرم‌های تحلیلی ثالث برای تحقیق در مورد TVL، مهم است بررسی کنید که پروژه مد نظرتان هر چند وقت یکبار داده‌های TVL خود را به‌روزرسانی می‌کند تا از به‌روز بودن اطلاعات اطمینان حاصل نمایید.
- همچنین، چیزی به اسم شمارش مضاعف وجود دارد. گاهی اوقات، بعضی پلتفرم‌های دیفای از مکانیسم‌های مختلفی برای افزایش مصنوعی TVL استفاده می‌کنند تا کاربران بیشتری را جذب کنند. این امر می‌تواند ارزیابی دقیق استفاده واقعی از یک پلتفرم را برای کاربران دشوار سازد. در این صورت، داشتن درک عمیق از نحوه کارکرد پلتفرم مورد نظرتان برای دریافت تصویر دقیق‌تری از پروژه مفید است.
بیشترین میزان TVL دیفای متعلق به کدام شبکه است؟
در سال ۲۰۲۲، اتریوم به عنوان بزرگترین شبکه دیفای بر اساس TVL ظاهر شده بود و بیش از نیمی از تعداد کل تراکنش‌های دیفای را به خود اختصاص می‌داد. این روند تاکنون نیز ادامه یافته است و اتریوم همچنان با بیش از ۱۳۰ میلیارد دلار، بالاترین میزان ارزش کل قفل شده دیفای را به خود اختصاص می‌دهد.
بر اساس داده‌های Defi LIama، می‌توانید ۱۰ شبکه دارای بیشترین میزان TVL را در جدول زیر ملاحظه کنید.
| رتبه | شبکه |
| 1 | Ethereum |
| 2 | Tron |
| 3 | BSC |
| 4 | Solana |
| 5 | Arbitrum |
| 6 | Bitcoin |
| 7 | Polygon |
| 8 | Avalanche |
| 9 | Optimism |
| 10 | Blast |
سخن آخر
مجموع ارزش قفل شده یک معیار مهم برای سنجیدن موفقیت و محبوبیت پروتکل‌های دیفای است. با محاسبه ارزش کل ارزهای دیجیتال قفل یا استیک شده در قراردادهای هوشمند یک پروتکل، کاربران می‌توانند بینشی در مورد ثبات و قدرت یک پروژه خاص DeFi کسب کنند.
